Odkrycia archeologiczne przy rewitalizacji Kamienia Krajeńskiego. Do kogo należą ludzkie szczątki?

W Kamieniu Krajeńskim prowadzone są prace nad rewitalizacją parku przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury. W połowie lipca, jak już informowaliśmy, w trakcie przygotowania gruntu pod utwardzenie terenu, ekipa budowlana natknęła się na ludzkie kości. Na miejscu pojawił się prowadzący nadzór archeolog.

Co udało się ustalić? Pewne jest to, że szczątki znajdowały się przed wejściem do budynku ośrodka kultury. Archeolodzy podczas prac odkryli i zabezpieczyli dotąd 20 pochówków, w tym kilkoro dzieci. W jednej mogile leży matka z dzieckiem. Po wstępnych oględzinach stwierdzono nieregularne rozmieszczenie ciał i bardzo płytki pochówek. Przy szkieletach nie odkryto żadnych części umundurowania, co wskazywałoby na pochówek cywili.

Wstępne przypuszczenia zakładały, że szczątki pochodzą prawdopodobnie z 1945 roku i należą do osób cywilnych, uciekających przed Armią Czerwoną w kierunku Chojnic lub do osób poległych na terenie miasta. Niestety, przy szczątkach nie znaleziono żadnych przedmiotów osobistych potwierdzających narodowość.

Wiadomo, że obecne wzgórze przechodziło kilka prac budowlanych. Wystarczy wspomnieć dwór doktora Alberta Eschnera (przedwojennego miejscowego lekarza) lub chociażby obecny dom kultury. Teorii może być kilka. Jedna z nich mówi o tym, że nie mamy do czynienia w ogóle z czasami nowożytnymi, a średniowieczem.

- Skłaniam się ku teorii, że może to być pochówek z XIII wieku. Być może wzgórze było średniowiecznym cmentarzyskiem, jednak nie mamy żadnego materiału datującego. Potrzeba jeszcze trochę czasu, by określić datowanie – mówi Łukasz Trzciński, archeolog prowadzący nadzór nad pracami.

Kamień Krajeński jest najstarszym miastem w powiecie sępoleńskim. Najstarsza o nim wzmianka datowana jest na 1107 rok. Kamień uzyskał prawa miejskie w 1359 roku. Wcześniej na jego miejscu istniała osada wiejska Wawrzyszkowo. Była, podobnie jak późniejsze miasto, własnością arcybiskupów gnieźnieńskich, do których należał na omawianym wzgórzu zamek. Jednak oficjalne źródła pisane nie odnotowują w miejscu obecnego rynku czy parku na ul. Sępoleńskiej żadnego cmentarzyska.

- Nie zawsze musimy mieć do czynienia z ugruntowaniem w źródłach pisanych. Hipotez dotyczących pochówku może być kilka. Szkielety były bardzo dobrze zachowane. Mógł być to na przykład pochówek lazaretowy, po jakiejś chorobie: cholerze, tyfusie, aczkolwiek przy centrum miasta to rzadko spotykana sytuacja. Takie osoby chowano raczej na obrzeżach. Nie wyglądały te szkielety tak, by te osoby zmarły śmiercią nienaturalną. To wstępne teorie, jednak nie widziałem żadnych śladów narzędzi, które mogłyby je uśmiercić. Nie było niczego: guzików od piżamy, przedmiotów osobistych. Ubrań kazano się pozbywać w czasie II wojny światowej, ale przy szkieletach – w przypadku rozstrzelania - nie było śladów pocisków, łusek ani śladów na kościach. Za wcześnie, by o czymkolwiek mówić

– przyznaje Daniel Nita, sępoleński policjant, archeolog, który ma bogate doświadczenie archeologiczne, chociażby przy badaniach Doliny Śmierci w Chojnicach.

Oprócz ludzkich kości, badacze natrafili na monety, m.in. Boratynkę, czyli miedzianego szeląga Jana Kazimierza (bity w II połowie XVII wieku), szeląg Gustawa Adolfa (lata 1611-1630), a także fragmenty naczyń.

- Co ciekawe, mamy tu cały przekrój epok – jest ceramika neolityczna, średniowieczna, nowożytna, aż po czasy II wojny światowej. To oznacza, że ziemia na całym wzgórzu jest przemieszana – dodaje archeolog Łukasz Trzciński.

Na dokładne wyniki badań antropologicznych trzeba będzie jeszcze poczekać.